مراحل ترسيم تذهيب

يک قسمت از اين دو را ميتوان تقسيم کرد اما بقيه قمستها را بايد دست گردان کرد و جاي بياندازيم و کم و زياد بکنيم و اين کار بوسيله دست انجام ميشود، بخاطر همين به آن دستگردان مي گويند.

در مستطيل ابتدا يک واگيره را ايجاد مي کنيم که بتوانيم هم در طول و هم در عرض از آن استفاده کنيم. امااين واگيره اي در طول بيشتر تکرار مي شود و در عرض کمتر. يک قسمت آن را که عبارت است از يک برگردان،مي کشيم و آن را برمي گردانيم مثل يک واگيره درمي آوريم و آن واگيره ،احتياجي به برگرداندن نيست. بلکه همان را انتقال مي دهيم که اسم آن قسمت واگيره ميشود.

* روش انتقال طرح به اين صورت است که ابتدا طرحي روي يک کاغذ پوستي انداخته مي شود و به صورت سوراخ، سوراخ هاي کوچک در اندازه هاي مرتب در کنار هم ايجاد مي شوند تا بتوانيم به وسيله گرده زغال يا رنگ، طرح را روي کاغذ منتقل کنيم و با مداد روي گرده ها مي كشيم و بقيه طرح را با يک دستمال پاک مي كنيم. مداد نبايد خيلي پررنگ باشد ومي توان از مداد 2يا4 H استفاده کرد.

* روش ديگر انتقال به اين صورت است که بوسيله کاغذپوستي،طرح را به صورت يک چهارم تکرار مي کنيم و بعدآن طرح را با حاشيه، گونيامي کنيم و طرح را مجدداً روي آن پياده مي کنيم و اين طرح را بوسيله قلم و مرکب قهوه اي رنگ به صورت خيلي کمرنگ مجدداً پياده ميکنيم که مداد را از روي تمام فضا پاک کنيم، چون چربي مداد مانع از نشستن طلا و رنگ بر روي بوم ميشود.

* روش ديگر انتقال روش کاغذ کايت است. يک چهارم طرح را بر روي کاغذ کايت مي اندازيم و آن رابر روي بوم ثابت مي کنيم و بوسيله مهره که سنگ عقيق است به آرامي بر روي تمام فضا مي کشيم، اين روش سرعت بيشتري دارد و بايد اين طرح خيلي ملايم قلم گيري قهوه اي بشود و بايد مواظب باشيم که دستمان روي طرح نرود چون با خودش طرح را بلند مي کند.

براي استفاده از طلاکوبي در قديم ابتدا طلا را داخل يک ورق مي گذاشتند و مي کوبيدند تا به صورت ورقي نازک درآيد و بعد، دوباره آن را مي کوبيدند تا به صورت گرده درآيد و چون طلا قدرت چسبندگي نداشت، با عسل آنرا مي چسباندند و بعضي از چسب سيريش استفاده مي کردند که چسبندگي قوي داشت. بعضي از صمغ، استفاده مي کردند اما بهترين سيريش آن است که نجارها استفاده مي كنند.اين سيريش حتماً به صورت مداوم بايد گرم شود تا باز شود وگرنه بسته مي شود و از قاب جدا مي شود.

در تکنولوژي جديد به وسيله دستگاه طلا را به صورت ورقهاي نازک و دفترچه اي درست مي کنند، اين ورقهاي طلا را ميتوان از دفترچه جدا کردوآن را داخل يک ظرف چيني قرارداد وآن رادرعسل حل كرد. تا هيچ ذره اي ديده نشود(مثل رنگ)وچون طلا وزن سنگين دارد و زود ته نشين مي شود، براي هربار استفاده،احتياج به هم زدن دارد.

دراين کار نبايد زياد ضخيم کار کرد، چون اولاً مقرون به صرفه نيست و بعد اگر ديديم در پايان کار،آن براقي را ندارد، کار را مي گذاريم خشک شود و بعد با سنگ عقيق بر روي آن مي کشيم و به اصطلاح نقره کاري ميکنيم تا براق شود. طلا رنگهاي مختلفي مي تواند داشته باشد، مثلاً طلاي ليمويي رنگ که رنگش روشن تر است و ديگري طلاي پرتقالي که تيره تر است.

قسمت دوم: بوم سازي

يکي از عمده ترين کار تذهيب بوم سازي است. زيرا مقوايي که ما براي اين کار انتخاب مي کنيم، ممکن است بافت خوبي نداشته باشد و يا اينکه رنگ و طلا را نتواند روي خود جذب کند. بنابراين ما خودمان، نشاسته را آب مي زنيم و آن را رقيق مي کنيم و بوسيله يک دستمال که آن رابه نشاسته آغشته مي کنيم ،دستمال را روي مقوا از چپ به راست و از راست به چپ تا پائين مقوا مي کشيم و بعد دوباره به صورت از بالا به پائين روي مقوا اين کار را تکرار مي کنيم تا تمام سطح آغشته به اين نشاسته شود.

اين چسب وارد منافذ مقوا ميشود و مقوا را سير مي کند تا حالت مکندگي نداشته باشد، که اگر احياناً يکي از رنگها، داراي چسب کمتري بود، بتواند روي مقوا نگهداشته شود. و براي اينکه سفيدي مقوا را از بين ببريم و مقواي رنگي داشته باشيم ميتوانيم به جاي آب از چاي و يا گل گاوزبان و رنگ پوست بادمجان، براي رقيق کردن نشاسته استفاده کنيم. بعداز اينکه اين عمل را انجام داديم ممکن است مقوا حالت انحنا پيدا بکند، بنابراين بايد کمي صبر کنيم تا مقوا دو نم شود يا به اصطلاح کمي خشک شود و بعد چندتا کتاب بر روي آن قرار مي دهيم تا صاف شود.

بعداز اينکه صاف شد و خشک شد، براي کادربندي اقدام مي کنيم، مقوا را کاملاً کادربندي مي کنيم و بعد کارمان را که کاملاً گونيا درست کرديم، تقسيم بندي مي کنيم و نسبت به تقسيم بنديها طرحي را درنظر مي گيريم و طراحي مي کنيم يک قسمت از طراحي که انجام شد، که اصطلاحاً به آن «يک برگردان» مي گويند را برمي گردانيم و به صورت واگيره درمي آوريم و آن واگيره ديگر احتياج به برگردان ندارد و کاملاً تکرار و منتقل ميشود. حال خطوط مدادي را با قلم تذهيب قهوه اي مي كنيم و سپس رنگ مداد را پاک مي کنيم و بعد رنگ آميزي کار را شروع مي کنيم. مي توانيم براي ايجاد سايه، روشن رنگها را با هم ترکيب کنيم.

قست سوم: طراحي به روش يک چهارم و قلم گيري قهوه اي:

طرح به صورت يک واگيره تکرار ميشود و به طور يک چهارم بر روي کاغذ ما قرار مي گيرد و به وسيله گرده زغال بر روي کاغذ منتقل ميشود و مدادگيري مي شود و بعد به صورت آرام بقيه گرده را به وسيله يک دستمال پاک مي کنيم و بعداز آن قلم گيري قهوه اي را شروع مي کنيم و اين کار بايد به صورت آرام انجام شود که کاملاً روي خطوط باشد و از آن بيرون نزند و همچنين دستمان نبايد روي طرح قرار گيرد چون طرح بلند مي شود. بعداز قلم گيري قهوه اي با پاک کن، مدادها را پاک مي کنيم و بعداز اين کار، طلاکاري شروع مي شود دراينجا قلم طلاکاري را برمي داريم که ضخيم تر است و نوک آن کاملاً گرد است تا بتواند فضاي بيشتري را براي ما پوشش بدهد. طلاکاري نبايد ضخيم باشد و نبايد طوري باشدكه سفيدي کار پيدا شود. ما مي توانيم علاوه بر بند اسليمي،بند خطايي راهم ازطلا بگيريم و يا اينکه بند خطايي را رنگي کنيم.

ساقه هاي خطايي مي بايست رنگي شوند، اين ساقه ها ميتوانند برگ گل باشند، فضاي وسط گل باشند، برگهايي که از ساقه بيرون زده باشند. گل ها و برگ ها و چيزهايي که روي ساقه مي نشيند ميتواند رنگهاي مختلفي را به خود بگيرد.

رنگها دو نوع دارند: رنگهاي جسمي و روحي.

رنگهاي جسمي: رنگهايي هستند که کاملاً پوشش مي دهند و سطح کاغذ را پر مي کنند.

رنگهاي روحي: رنگهايي هستند که حالت جسمي ندارند و کاملاً شفاف هستند و فضاي رنگي ملايمي را ايجاد مي کنند و به هيچ عنوان حالت پوششي ندارند.

در گل هاي خطايي ما مي توانيم از هر دو روش استفاده کنيم. براي رنگ کردن، ما مي توانيم از يک رنگ واحد استفاده کنيم و يا از مخلوط چندرنگ استفاده کنيم.

قسمت چهارم: روش هاي ساخت وساز گل:

دراين روش از رنگ هاي جسمي که بتواند پوشش خوبي به کارمان بدهد، استفاده مي کنيم و سطح گلبرگمان را با آن پر مي کنيم. تنوع رنگ در گلبرگ ها بسيار مهم است و ما از سايه روشن دراين کار استفاده مي کنيم و در جايي که يک رنگ سرد استفاده شد، در کنار آن يک رنگ گرم را قرار مي دهيم. سپس براي پرداز ،از قلم اين کار استفاده مي کنيم که نه گرد باشد و نه باريک. ايجاد نقطه هاي تيره وايجاد خطهاي روشن را در انتها پرداز مي گويند.

يکي ديگر از روشهاي رنگ کردن گل ها، دورنگ کردن گل ها يا شستن رنگها داخل همديگر است که از آبرنگ و از رنگهاي متضاد هم استفاده مي کنيم. يعني اگر يک آبي تيره را در ابتداي کار قرار مي دهيم، يک رنگ روشن را در نقطه مقابل قرار مي دهيم و اين دورنگ را داخل همديگر خرکت مي دهيم و به آرامي مي شوييم در وسط رنگ حد واسط را داريم که ترکيبي از دو رنگ مي باشد. اين روش در کارهايي که فضاي زيادي دارند بسيار مناسب است.

روش پرداز در زمينه هاي کوچک با نقاط ظريف بسيار مناسب است.

بعداز رنگ کاري: نوبت به قلم گيري مشکي ميرسد که تمام فضاي دور کار را مشکي مي کنيم، براي اين کار نياز به مرکب و قلم موي مناسب داريم که معمولاً دست ساز و ايراني است. مرکب هم بايد بسيار شفاف باشد و حرکت نرمي داشته باشد ودست ساز ومخصوص کار تذهيب باشد. قلم معمولاً از موي گربه و سمور است.

قسمت پنجم: قلم گيري مشکي و پوشش فضاي زمينه با رنگ هاي جسمي:

در قلم گيري مرکب راهم مي زنيم وبه آب آغشته مي کنيم و کاملاً تنظيم مي کنيم وبه صورت آرام دورگيري مي کنيم. قلم گيري خاصيت هاي بسيار دارد. اول اينکه تمام گلبرگ هايي که کشيده ايم واسليمي ها را تيره تر مي کند. دوم اينکه مثل ديواري عمل مي کند که از داخل شدن رنگ زمينه به رنگهايي که در فوم ها استفاده ميشودممانعت مي كند. اين کار بايد يکدست و ظريف انجام شود. اين کار بايد در کمال آرامش انجام شود. اين کار نبايد بخش بخش و بريده شود تا فضاي داخل گل ها کاملاً ديده شود. آب قلم بايد کاملاً گرفته شود تا باعث نشود رنگها در داخل هم قاطي شوند.

پس از قلم گيري، نوبت به رنگ هاي زمينه اي مي رسد که رنگ هاي جسمي هستندکه در کنار قلم گيري مي آيند و نمي توانيم از رنگ هاي آبرنگ استفاده کنيم. در کار تذهيب معمولاً از رنگ خام استفاده نمي شود و معمولاً از رنگ هاي ترکيبي استفاده مي شود که بر روي بوم مي نشينند. دربيشترموارد در رنگ هاي ترکيبي از رن گهاي طلا و لاجورد استفاده مي شود و در کنار آن ها رنگ هاي قرمز، سبز، نارنجي و رنگ هاي متنوع ديگر به صورت جزيي در کنار کار مي نشينند. اما امروزه از تمام رنگ ها، براي زمينه استفاده ميشود براي رنگ کردن زمينه بايديکسري خصوصيت ازرنگ هابدانيم،مثل جنس رنگها، خصوصيت رنگها و ترکيب رنگها.

قسمت ششم: رنگ آميزي ترنج:

يک رنگ جسمي سرد در کنار رنگ جسمي گرم قرار مي گيرد، تا کار، تنوع خوبي را پيدا کند. رنگ نبايد سفت و رقيق باشد و رنگ سرد بايد از کنار قلم گيري انجام شود که داخل رنگ مشکي شود. رنگهايي که استفاده مي شود اگر بر روي کاغذ تيره باشد، تيره تر مي شود و اگر بر روي کاغذ روشن باشد، روشن تر مي شود.

براي ادامه کار بايد يکسري فرم هاي ظريف و ريز هندسي که به صورت قطعات کوچک و ساده در بالاي سر ترنج هاي اسليمي قرار مي گيرد و به آن شرفه مي گويندراايجادكردکه اين شرفه، اتصال بين فضاي رنگي و سفيدي کاغذ است.

شرفه انواع مختلف دارند، خطي ـ فضاي پري از ترنج ها باشند.

قسمت هفتم: قلم جدول:

قلم جدول، ابزاري هست کاملاً تخصصي براي اينکه ما يک حاشيه نازکي از کار را تفکيک کنيم و آن فضا را به واسطه رنگ هاي مختلف به وسيله قلم جدول رنگ هاي مختلف قرار دهيم، يا اينکه فضايي را آماده سازيم براي اينکه نقوش کاملاً ظريف و هندسي گروه بر روي آنها کاملاً نقش ببندد تا يک فضاي متنوع از حاشيه مان تفکيک کنيم و به داخل اثر بپردازيم. اين حاشيه را که به طور نازک از فضا ايجاد مي کنيم، معمولاً در ارتباط با قطر طرح حاشيه مان است.

قلم جدول ابزاري است که دوشاخه مي باشد و داراي شياري بر روي آن است که رنگ را در داخل آن مي ريزيم و بوسيله پيچي که در کنار آن است، آن فضا را مي بنديم و به صورت خطوط نازک و مويي آن رنگ حرکت مي کند و به صورت خط صاف در طرفين حاشيه قرار مي گيرد. اين کار را مي توانيم بوسيله طلا يا رنگهاي مختلف انجام دهيم. غلظت رنگي که در داخل قلم جدول مي ريزيم بسيار مهم است، نه بايد خيلي رقيق باشد که به بيرون شره کند و يا اينکه سفت نباشد که از قلم بيرون نيايد.

وقتي ميخواهيم با قلم کار کنيم خط کش را به صورت برعکس بر روي کار مي گيريم وقلم جدول را مي کشيم تا رنگ کشيده شود، براي ضخامت رنگ مي توانيم پيچ قلم جدول را سفت و شل کنيم.

پس از انجام کار و اتمام آن ما کار را در داخل قاب قرار مي دهيم و براي اينکه اثر ما در قاب خراب نشود يعني شيشه قاب با رنگ ها تماس پيدا نکند، يک مقواي حاشيه اي درست مي کنيم. به اين گونه که يک مقوايي که ارتفاع مناسبي داشته باشد و در حد 2يا3 ميليمتر باشد را انتخاب مي کنيم و به يک فاصله معيني به دلخواه ،از اثرمان فاصله مي دهيم (کادري را که تهيه کرديم) و قطعه داخل مقوا را مي بريم . اين کار باعث ميشود، اثر ما تا ساليان سال سالم و زيبا بماند.